HÜCREDEN ORGANİZMAYA

KAS DOKU

  Kas dokusu; kasılabilir proteinler içeren farklılaşmış hücrelerden oluşmuş dokudur. Kas hücre ya da lifleri bir araya gelerek kas demetlerini; kas demetleri bir araya gelerek vücudumuzdaki kas yapıyı oluşturur. Kas hücreleri, ince uzun ve mekik (iğ) şeklindedir. Sitoplazmalarında miyofibril denilen protein yapıda kas telcikleri bulunur. Sitoplazmasına sarkoplazma, sitoplazma zarına ise sarkolemma denir.
Kas hücreleri arasında sinir ve kan damarlarından zengin bağ dokusu vardır. Bağ doku, aynı zamanda kas liflerinin birbirlerine bağlanmasını da sağlar.

Kas doku; yapılarındaki miyofibrillerin enine çizgili görünüp görünmediklerine göre düz kas, çizgili kas ve kalp kası olarak üçe ayrılır.

DÜZ KAS DOKUSU

  İsteğimiz dışında çalışan organlarda bulunan dokudur. Düz kas dokunun her lifi bir hücredir. Düz kas hücresinde, nukleus ortada tek, ince uzun ve mekik şeklindedir. Düz kaslar, uterus, mesane, kan ve lenf damarlarının duvarında, sindirim sisteminde bulunur.

Düz kasların özellikleri şunlardır:

•  İstemsiz çalışır.
•  Otonom sinirler tarafından kontrol edilir.
•  Kalp hariç, iç organların yapısında bulunur.
•  Hücreleri iğ şeklindedir.
•  Çekirdekleri tek ve ortadadır.
•  Pembe renklidirler.
•  Çalışmaları yavaş olup yorgunluk göstermez.
•  Bantlaşma göstermez.

İSKELET KASI ( ÇİZGİLİ KASLAR)

  Kemik dokuya tutunan kas yapıdır. Uzun silindir şeklinde enine çizgili kas liflerinden (hücre) oluşur. Liflerin boyu, 1 mm ile 12 cm arasında değişir. Bu dokuda genellikle ince lifler uzun, kısa lifler ise kalındır. En küçük çizgili kas lifleri göz kaslarında, en büyükleri ise iskelet kaslarındadır.

İskelet kas hücresi sarkolemma ile dıştan sarılıdır. Sarkolemma zarının altında sarkoplazmada nukleuslar bulunur. Sarkoplazmada 1-2 mikron çapında kasılmayı sağlayan myoflamentler bulunur. Myoflamentlerin koyu renkli, kalın olanı miyozin, ince açık renkli olanı ise aktindir.

İskelet kasının özellikleri şunlardır:

•  İstemli çalışır.
•  Motor sinirlerle uyarılır.
•  İskelet sistemi üzerinde bulunur, vücudun hareketini sağlar.
•  Hücrelerin kaynaşması sonucu çok çekirdekli görünür.
•  Kasılmaları hızlı ve şiddetlidir.
•  Myoflamentleri bantlaşma gösterir.
• Yapısındaki myoglobulinden dolayı kırmızı renkte görünür.

Kalp Kası

  Çizgili kas olmasına rağmen isteğimiz dışında çalışır. Kalp kası embriyonel yaşamda oluşur. Doğumdan sonra lif sayısı artmaz, sadece boyları uzar. Bağ dokudaki kılcal damarlar, kalp kasının metabolizmasını sağlar. Kalp kası, fizyolojik yönden düz kaslara; anatomik açıdan ise iskelet kaslarına benzer.

Kalp kasının özellikleri şunlardır:

•  Sadece kalbin yapısında bulunur.
•  Otonom sinirler tarafından kontrol edilir.
•  Bantlaşma gösterir.
•  Bir veya iki çekirdeği olup çekirdekler ortada bulunur.
•  Mitokondri sayısı oldukça fazladır.
•  Kırmızı renklidir.
•  Her hücrenin yan dalları diğerleri ile bağlantı hâlindedir. Bu bağlantı yerlerine interkalar disk denir.